Belichtingsdriehoek - deel 2 - de praktijk

Praktijk: de belichtingsdriehoek en zijn werking

In dit tweede deel over de belichtingsdriehoek leggen we met voorbeelden uit hoe de belichtingsdriehoek werkt en hoe je deze moet toepassen in de praktijk.

Voorbeelden van stops met sluitertijd, ISO en diafragma

Zoals in het eerste deel is uitgelegd, is een stop een halvering of een verdubbeling van het licht dat op de sensor valt. Om de belichtingsdriehoek te gebruiken moet je de reeksen van de sluitertijd, ISO en het diafragma kennen. Hieronder staan de voorbeelden:

Sluitertijd reeks: 8s – 4s – 2s – 1s – 1/2 – 1/4 – 1/8 – 1/15 – 1/30 – 1/60 – 1/125 – 1/250 – 1/500 – 1/1000 – 1/2000 – 1/4000. Elke stap naar rechts in de reeks levert één stop minder licht op. Elke stap naar links levert één stop meer licht op. Bijvoorbeeld van 1/125 s naar 1/250 s is één stop minder licht. De sluiter gaat sneller open en dicht waardoor de sensor korter belicht wordt en er minder licht op valt. Van 1/250 s naar 1/125 s is één stop meer licht. De sluiter gaat langzamer open en dicht waardoor de sensor langer belicht wordt en er meer licht op valt.

ISO reeks: 100 – 200 – 400 – 800 – 1600 – 3200 – 6400 – 12800. Elke stap naar rechts in de reeks levert één stop meer licht op. Elke stap naar links is één stop minder licht. Bijvoorbeeld van ISO 100 naar ISO 200 is één stop meer licht. De ISO laat meer licht door op de sensor. Van ISO 800 naar ISO 400 is één stop minder licht. De ISO laat minder licht door op de sensor.

Diafragma reeks: f/1.4 – f/2.0 – f/2.8 – f/4 – f/5.6 – f/8 – f/11 – f/16 – f/22 – f/32. Elke stap naar rechts in de reeks levert één stop minder licht op. Elke stap naar links levert één stop meer licht op. Bijvoorbeeld van diafragma f/4 naar f/2.8 is één stop meer licht. Het diafragma gaat verder open en er valt meer licht op de sensor. Van diafragma f/4 naar f/5.6 is één stop minder licht. Het diafragma sluit verder en er valt minder licht op de sensor.

Niet in alle camera’s zijn de reeksen hetzelfde. Sommige camera’s hebben ook halve stops. Zij hebben bijvoorbeeld tussen diafragma f/1.4 en f/2.0 de halve stop f/1.8.

Conclusie

De belichting van de sensor wordt bepaald door de combinatie van sluitertijd, ISO en diafragma. Dit betekent dat bij een verandering van één van de drie instellingen er een andere instelling moet worden mee veranderd. Zo blijft de belichting goed.

Praktijk: voorbeeld van de belichtingsdriehoek

Hieronder staan twee voorbeelden uit de praktijk:

Voorbeeld 1: Je bent in een donkere kamer en je fotografeert met een 50mm objectief. Je wilt minimaal een sluitertijd van 1/60 s om onscherpte door beweging te voorkomen. Het diafragma staat op f/4 en de ISO op 400. Bij die instellingen geeft de lichtmeter in de camera aan dat de sluitertijd 1/30 s is. Van 1/30 s naar 1/60 s vereist één stop meer licht. Volgens de belichtingsdriehoek zijn er dan twee mogelijkheden: het diafragma van f/4 naar f/2.8 zetten of de ISO waarde veranderen van ISO 400 naar ISO 800.

Voorbeeld 2: Je bent buiten op een zonnige dag een portret aan het maken van jouw hond. De ISO staat op 100. Het diafragma staat op f/5.6. Je sluitertijd staat op 1/500 s om de bewegingen van de hond te kunnen ‘bevriezen’ in de foto. Je wilt graag naar diafragma f/4, omdat dit een mooie scherpte diepte geeft. Van f/5.6 naar f/4 vereist één stop minder licht. In dit geval kan de ISO waarde niet lager dan 100. Volgens de belichtingsdriehoek is er dan nog één mogelijkheid: de sluitertijd van 1/500 s naar 1/1000 s zetten.

Voor het eerste deel over de belichtingsdriehoek klik hier.

Wil je meer leren over fotografie? Ga naar de workshops pagina.